भट्टराई नयाँ पार्टी खोल्ने तयारीमा

 जनता समाजवादी पार्टीका उपेन्द्र यादव समूहले संघीय परिषद्का अध्यक्ष बाबुराम भट्टराईसहित नौ केन्द्रीय कार्यसमिति सदस्यलाई गत साता पार्टीबाट निष्कासन गरेपछि भट्टराई समूहले नयाँ पार्टी खोल्ने तयारी गरेको छ ।

भट्टराई निकट नेता प्रशान्त सिंहले भने, ‘हामी एक साताभित्र नयाँ पार्टी दर्ता गर्ने तयारीमा छौं । ‘मङ्गलबारदेखि सुरु हुने केन्द्रीय कार्यसमितिको बैठकमा नयाँ पार्टीको विधानलगायत सबै विषयमा छलफल गर्नेछौं ।

हाल पार्टीका ३२ केन्द्रीय कार्यसमितिमध्ये १० जना भट्टराईसँग छन् । नेताहरुका अनुसार गत बुधबार सम्पन्न भट्टराई गुटको ‘प्लनम’मा पार्टीका कूल ५०३ केन्द्रीय सदस्यमध्ये १२८ जना सहभागी थिए ।

भट्टराई निकटका नेताहरुबीच नयाँ पार्टी खोल्ने छलफल सुरु भइसकेको भएपनि औपचारिक निर्णय भने केन्द्रीय कार्यसमितिको बैठकले गर्नेछ । दुर्गा सोब हाल अमेरिकामा रहेकाले भट्टराई गुटका ९ केन्द्रीय कार्यसमिति सदस्य मात्रै नेपालमा छन् । केन्द्रीय कार्यसमिति सदस्य डम्बर खतिवडा भट्टराई गुटमा रहे पनि यादवले उनलाई कारबाही गरेका छैनन् ।

यादवले केन्द्रीय कार्यसमितिका नौ सदस्यमाथि कारबाहीका लागि आइतबार निर्वाचन आयोगलाई जानकारी गराउने तयारी गरेका थिए, तर कतिपय नेताले पक्ष नलिने निर्णय गरेपछि त्यो योजना अलपत्र परेको थियो भने यादवले केन्द्रीय कार्यसमितिका सदस्य कति छन् भन्ने यकिन हुन सकेको छैन । उनीसँग छन् ।

‘केन्द्रीय कार्यसमितिको बैठकपछि निर्वाचन आयोगलाई अपडेट गर्नेछौं,’ यादव निकटका नेता प्रकाश अधिकारीले भने । "हामी हतारमा छैनौं।"

यादव नेतृत्वको पार्टीको केन्द्रीय समितिको वीरगन्ज बैठकमा ५०३ केन्द्रीय सदस्यमध्ये ३११ जना उपस्थित भएको अधिकारीले दाबी गरे पनि कतिपयले कुन पक्षलाई छान्ने भन्ने टुंगो नलागेको आन्तरिक स्रोतले बताएको छ ।

 २०१९ को मे महिनामा यादव नेतृत्वको तत्कालीन संघीय समाजवादी फोरम भट्टराई नेतृत्वको नयाँ शक्ति पार्टी नेपालसँग विलय भएको थियो । नयाँ राजनीतिक शक्तिको नाम समाजवादी पार्टी नेपाल राखिएको छ ।

पार्टी विरोधी गतिविधि गरेको आरोपमा भट्टराईसहित आठ जनालाई बिहीबार यादवले निष्कासन गरेपछि पूर्व माओवादी नेताले शुक्रबार विज्ञप्ति जारी गर्दै पार्टी पुनर्गठन गर्न आह्वान गरेका थिए । यादवले भट्टराईको स्थानमा अशोक राईलाई संघीय परिषद्को अध्यक्षमा बढुवा गरेका छन् । ९ सदस्यलाई निष्कासन गरेपछि यादवले पार्टी पुनर्गठन गर्ने प्रस्ताव पनि राखेका थिए ।

कानुनअनुसार दलहरूले आफ्नो संगठनमा कुनै महत्वपूर्ण परिवर्तन भएमा निर्वाचन आयोगलाई जानकारी गराउनु पर्नेछ।

गत वैशाख ३ गते भएको स्थानीय निर्वाचनपछि जनता समाजवादीमा पार्टीभित्रको द्वन्द्व चर्किएको थियो । भट्टराई र यादवले असार २९ गते सम्बन्धविच्छेद गर्ने निर्णय गरे ।

भट्टराईले नयाँ पार्टी बनाएमा नेकपा (मसाल), नेकपा (एकता केन्द्र) पछि नेकपा (माओवादी), नयाँ शक्ति र पछि जनता समाजवादी पार्टीमा परिणत भएको समाजवादी पार्टीपछि यो उनको पाँचौं पार्टी हुनेछ ।

राजतन्त्र उन्मूलन गरी संविधानसभामार्फत संविधान निर्माण गर्न सुरु भएको दशक लामो ‘जनयुद्ध’का शिल्पकार मानिने भट्टराईले २०७२ सेप्टेम्बरमा संविधान जारी भएको केही दिनमै माओवादी पार्टीसँगको सम्बन्ध तोडेका थिए । ।

आवश्यक सामाजिक आर्थिक रुपान्तरणका लागि देशलाई नयाँ राजनीतिक शक्ति चाहिन्छ भन्ने तर्क गर्दै भट्टराईले सन् २०१६ जुनमा आफ्नै पार्टी ‘नया शक्ति’ स्थापना गरे । तर, उनले ‘परम्परागत कम्युनिष्ट पार्टी र नेपाली कांग्रेसभन्दा फरक हुने’ मुलुकमा ‘वैकल्पिक शक्ति निर्माण’ गर्ने उद्देश्यले यादवसँग हात मिलाए ।

पछिल्लो समय यादवसँगको द्वन्द्व चरम बिन्दुमा पुगेपछि भट्टराईले जनता समाजवादी वैकल्पिक शक्ति बन्न नसकेको र क्षेत्रीय राजनीतिभन्दा माथि उठ्न नसकेको बताए ।

भट्टराईले नयाँ राजनीतिक संगठन बनाउने तयारी गरेसँगै जनता समाजवादीका दुई गुटले नेताहरुलाई आ–आफ्नो तर्फबाट भित्र्याउन खोजिरहेका छन् । तर, प्रतिष्ठान पक्षको नेतृत्व यादवकै भएकोले धेरैको हातमा छ । भट्टराई नजिकका नेताहरुले आ–आफ्नो बाटो हिड्ने निर्णय गरिसकेकाले संख्यामा धेरै चिन्तित नभएको बताउँछन् ।

 ‘हामीले पहिले नै निर्णय गरिसकेका थियौं, अब पार्टीको बैठकले नयाँ पार्टी दर्ता गर्ने जनादेश दिएको छ,’ भट्टराई निकट नेता सिंहले भने । ‘सरकारले चुनावको मिति घोषणा गर्नुअघि नै नयाँ पार्टी दर्ता गर्नेछौं ।

तर, महाधिवेशनले नयाँ पार्टी दर्ता गर्ने समयसीमा तोकेको उनले बताए । भट्टराई समूहले काठमाडौंमा गरेको महाधिवेशन बुधबार सम्पन्न भएको छ ।

तीन वर्षअघि भट्टराई र यादवले आ–आफ्ना पार्टी एकीकरण गर्ने निर्णय गरेपछि राजनीतिक विश्लेषकहरूले यसलाई सुविधाको विवाह भनेका थिए, जसको दीर्घायुमा पहिलो दिनदेखि नै प्रश्न उठेको थियो ।

सन् २०१७ को स्थानीय निर्वाचनमा नयाँ शक्तिबाट प्रतिनिधिसभामा पुग्ने भट्टराई एक मात्र व्यक्ति थिए । उनी अहिले सदनमा जनता समाजवादीको प्रतिनिधित्व गर्दै छन् ।

सदनमा जनता समाजवादीका १९ सदस्य छन् । महिन्द्रा राई यादव, सांसद भट्टराईको पक्षमा रहे पनि कति सांसद उनको साथमा छन् भन्ने खुलाइएको छैन । भट्टराईको पक्षमा आठदेखि नौ जना सांसद हुनसक्ने आन्तरिक स्रोत बताउँछन् । यादवले कारबाही गरेमा सांसद पद गुम्न सक्छ ।

‘नयाँ पार्टी बनेपछि आठ–नौजना सांसद हाम्रो पक्षमा रहने अपेक्षा गरिएको छ,’ यादवले कारवाहीबाट जोगिएका भट्टराई निकटका केन्द्रीय कार्यसमिति सदस्य डम्बर खतिवडाले भने । ‘अहिले हामी अन्योलमा छौं। एक–दुई साताभित्रै कुरा स्पष्ट हुन्छ ।”

भट्टराईले नयाँ पार्टी बनाउनुको तीनवटा कारण हुनसक्ने राजनीतिक टिप्पणीकारहरूले भने– उनी अरू कुनै नेताको मातहतमा काम गर्न सक्दैनन्, आफू शीर्ष (शैक्षिक रूपमा) हो भन्ने व्यक्तिगत अहंकार छ र विद्यमान अवस्थालाई ध्यानमा राख्दै वैकल्पिक शक्तिका लागि केही अवसर देखेको हुनसक्छ । राजनीतिक अवस्था।

“कम्युनिस्ट विचारधारामा नेता या कोही पनि हुँदैन र भट्टराईले अरू नेताको अधीनमा काम गर्न सक्दैनन् । उहाँको व्यक्तिगत चरित्र छ कि ऊ शीर्ष हो र उसले यो उपयुक्त समय हो भनेर सोचेको हुनुपर्छ किनभने राजनीतिक दलहरू बदनाम हुन्छन्, "राजनीतिक टिप्पणीकार सीके लालले पोस्टलाई भने। "मलाई लाग्दैन कि त्यहाँ कुनै विश्वसनीय विकल्पको सम्भावना छ, यद्यपि राजनीतिमा केहि पनि नकार्न सकिदैन।"

अहिलेको राजनीतिक बहसको हिस्सा बनेकाले समाजवादी केन्द्रको निर्माण सम्भव छ कि छैन भन्ने प्रश्नमा लालले आगामी निर्वाचनअघि समान विचारधारा वा शक्तिबीच धेरैमा गठबन्धन हुनसक्ने तर सम्भावना भने नरहेको बताए । राजनीतिक मोर्चा गठन गर्ने ।

‘विभिन्न शक्तिको बल देखाउने आगामी निर्वाचनको नतिजा आएपछि मात्रै राजनीतिक मोर्चाको सम्भावना बलियो हुन्छ,’ लालले भने ।