५ - ११ वर्षका बालबालिकाको लागि कोविड खोप सिरिन्ज अभावले प्रभावित भयो 

 स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले समयमा सिरिन्ज उपलब्ध गराउन नसकेपछि काठमाडौं उपत्यकाका जिल्लासहित विभिन्न जिल्लामा पाँचदेखि ११ वर्षमुनिका बालबालिकालाई कोभिड–१९ विरुद्धको खोपको दोस्रो डोजको व्यवस्थापन ठप्प भएको छ ।

नेपालमा सिरिञ्जको अभावमा कोभिड–१९ खोप कार्यक्रम ठप्प भएको यो दोस्रो पटक हो ।

"हामीसँग खोपको दोस्रो डोज लगाउने सिरिन्ज छैन," स्वास्थ्य कार्यालय काठमाडौंका प्रमुख बसन्त अधिकारीले पोष्टलाई बताए। "स्वास्थ्य सेवा विभागले हामीलाई आवश्यक संख्यामा सिरिन्जहरू उपलब्ध गराएमा आगामी आइतबारदेखि खोप पुनः सुरु गर्ने हाम्रो लक्ष्य छ।"

गत डिसेम्बरमा, फाइजर-बायोटेक भ्याक्सिनको साथ १२ देखि १७ वर्षसम्मका बालबालिकाको खोप स्वास्थ्य मन्त्रालयको सिरिन्ज सकिएको कारण रोकिएको थियो।

नेपालले फाईजर्  भ्याक्सिनको करिब २२ लाख बालरोग डोज प्राप्त गरेपछि ५ देखि ११ वर्षसम्मका बालबालिकालाई कोभिड–१९ विरुद्धको खोप अभियानको पहिलो चरण जुन २३ मा २७ जिल्लामा सुरु गरिएको थियो ।

झापा, इलाम, मोरङ, सुनसरी, सप्तरी, धनुषा, पर्सा, सिरहा, महोत्तरी, काठमाडौं, ललितपुर, भक्तपुर, चितवन, काभ्रेपलाञ्चोक, सिन्धुली, मकवानपुर, कास्की, नवलपरासी पश्चिम र नवलपरासी पूर्वमा अभियान सञ्चालन गरिएको हो ।

पहिलो चरणमा खोप अभियान सुरु भएका अन्य जिल्लाहरु रहेका छन्

रुपन्देही, बाँके, दाङ, बर्दिया, सुर्खेत, कैलाली, कञ्चनपुर र डडेल्धुरा ।

सप्ताहव्यापी अभियानमा उक्त उमेर समूहका करिब २२ लाख बालबालिकालाई खोप लगाइएको थियो ।

जुन उमेरमा फाईजर्  भ्याक्सिनको पहिलो पेडियाट्रिक डोजमा खोप लगाइएका उक्त उमेर समूहका बालबालिकाले सोमबारदेखि खोपको दोस्रो डोज प्राप्त गर्ने अपेक्षा गरिएको थियो।

यसैबीच सिरिन्जको अभावका कारण ५–११ वर्षका हजारौँले खोपको पहिलो डोजसमेत नपाएको स्वास्थ्य कार्यालय काठमाडौंले जनाएको छ ।

अधिकारीका अनुसार सिरिन्ज अभावका कारण ६० हजारभन्दा बढी उमेर समूहका बालबालिकाले अहिलेसम्म खोपको पहिलो डोज पाएका छैनन् । अधिकारीले भने, “पहिलो डोज छुटेका बालबालिका र दोस्रो डोजको पर्खाइमा रहेका बालबालिकालाई हामी खोपको डोज खुवाउनेछौं,” अधिकारीले भने ।

फाईजर् खोपको बाल चिकित्सा डोज व्यवस्थापन गर्न दुई प्रकारका सिरिन्जहरू चाहिन्छ - खोप प्रशासनको लागि ०.२ एमएल सिरिन्ज र डिल्युन्टसँग खोप मिक्स-अपको लागि २ एमएल सिरिन्ज।

वयस्कहरूका लागि फाईजर्  भ्याक्सिन ०.३ मिलीलीटर सिरिन्ज मार्फत दिइन्छ, स्वास्थ्य अधिकारीहरू भन्छन्, जबकि अन्य खोपहरूका लागि, ०.५ एमएल अटो-डिसेबल सिरिन्ज प्रयोग गरिन्छ।

स्वास्थ्य मन्त्रालयका अधिकारीले केही जिल्लामा सिरिन्जको अभाव भएको स्वीकार गरेका छन् । खोपको डोज उपलब्ध गराउने संयुक्त राष्ट्रसङ्घ समर्थित अन्तर्राष्ट्रिय खोप साझेदारी योजना कोभ्याक्स सुविधाबाट सिरिन्जको आपूर्तिमा भएको ढिलाइले नेपालमा कोभिड–१९ खोपका लागि सिरिन्जको अभाव भएको उनीहरुको भनाइ छ ।

राष्ट्रिय खोप कार्यक्रमका प्रमुख सागर दाहालले भने, “गत हप्ता पनि हामीले कोभ्याक्स सुविधाबाट सिरिन्ज आपूर्तिमा ढिलाइ भएको विषयमा संयुक्त राष्ट्रसंघीय स्वास्थ्य निकायका अधिकारीहरूको ध्यानाकर्षण गरायौं। ‘सिरिञ्ज अभावका कारण १२ देखि १७ वर्षसम्मका बालबालिकाको खोपमा अवरोध भएको जानकारी पाएको छैन तर कतिपय जिल्लामा यस्तो हुनसक्छ ।”

मौज्दात रहेको जिल्लाबाट अभाव भएका जिल्लामा सिरिन्ज पठाउने काम भइरहेको स्वास्थ्य सेवा विभागअन्तर्गतको लजिस्टिक व्यवस्थापन शाखाका अधिकारीले जानकारी दिए ।

‘अतिरिक्त सिरिन्ज भएका जिल्लाबाट आपूर्ति पूर्ववत गर्ने काम गरिरहेका छौं,’ शाखाका प्रमुख डा सुरेन्द्र चौरसियाले भने ।

स्वास्थ्य मन्त्रालयसँग ०.२ एमएल क्षमताको करिब ४५ लाख सिरिन्ज मात्रै स्टकमा रहेको अधिकारीहरुले बताएका छन् । केही ताजा सिरिन्जहरू प्रयोग नगरी खेर गएका हुन सक्छन्।

राष्ट्रिय खोप कार्यक्रमका प्रमुख दाहालले भने, ‘व्यवस्थापकीय समस्याका कारण कतिपय जिल्लामा अतिरिक्त सिरिन्जको अभाव भएको हुन सक्छ ।

कोभ्याक्स सुविधाले फाईजर् खोपको बाल चिकित्सा डोज उपलब्ध गराएपछि नेपालले ५ देखि ११ वर्षसम्मका बालबालिकालाई कोभिड–१९ को खोप दिन थाल्यो ।

यस संस्थाले नेपाललाई प्रतिबद्धता गरेको ८४ लाख डोजमध्ये हालसम्म खोपको ४,६१०,४०० पेडियाट्रिक डोजहरू आपूर्ति गरिसकेको छ।

नेपालले हालसम्म विभिन्न ब्रान्डहरू - एस्ट्राजेनेका, भेरो सेल, मोडेर्ना, जेन्सेन, सिनोभ्याक-कोरोनाभ्याक र फाइजर-बायोएनटेकको कोभिड भ्याक्सिनको ५८,८९१,९७० डोजहरू प्राप्त गरिसकेको छ जसमा बाल चिकित्सा डोजहरू छन्।

स्वास्थ्य क्षेत्रमा व्यवस्थापकीय कमजोरी उजागर भएको यो पहिलो पटक नभएको विज्ञहरू बताउँछन् ।

 ‘यो योजनाबद्ध कार्यक्रम भएकाले सिरिन्ज संकटजस्ता समस्या बारम्बार आउन हुँदैन,’ लजिस्टिक व्यवस्थापन शाखाका पूर्वप्रमुख भोगेन्द्र डोटेलले भने । ‘अधिकारीले यो विषयलाई गम्भीरतापूर्वक लिएको भए, आवश्यकता मूल्याङ्कन गरी समयमै खरिद प्रक्रिया पूरा गरेको भए खोप जस्ता महत्वपूर्ण कार्यक्रम प्रभावित हुने थिएनन् ।