अदानी समूहले नेपालको अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल सञ्चालनमा चासो देखाएको छ

नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरण (क्यान)ले सार्वजनिक निजी साझेदारी (पीपीपी) मोडलमा नेपालमा चारवटा विमानस्थल सञ्चालन र निर्माणको प्रक्रिया सुरु गरेपछि भारतीय अर्बपति गौतम अडानीको अडानी समूहले चासो देखायो ।

केही दिनअघि अदानी समूहका केही प्रतिनिधिले क्यानका महानिर्देशक प्रदीप अधिकारीलाई भेटेर क्यानले अघि सारेको पीपीपी मोडलबारे जानकारी लिएका थिए ।

ऋणमा निर्माण भएको पोखरा क्षेत्रीय अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल (प्रिया) र गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल (जीबीआईए) सञ्चालन गर्न नसकेपछि क्यानले त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलसहित तीन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल सञ्चालनमा निजी क्षेत्रलाई ल्याइने निर्णय गरेको छ । र निजगढ अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल निर्माण । क्यानले चार विमानस्थललाई पीपीपी मोडलमा सञ्चालन गर्न अनुमति दिन संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयमा प्रस्ताव पठाएको छ ।

क्यानले पीपीपी मोडलमा विमानस्थल निर्माण र व्यवस्थापनका लागि प्रक्रिया थालेपछि अदानी समूहका अनिल पटानीको टोली नेपाल आएको हो । ‘क्यानले विमानस्थल निर्माण र सञ्चालनमा निजी क्षेत्रलाई संलग्न गराउने निर्णय गरेपछि अदानी समूहका प्रतिनिधिले क्यानका महानिर्देशकलाई भेटेका छन्,’ बैठकमा सहभागी निजी क्षेत्रका प्रतिनिधिले भने, ‘अदानी समूह व्यवस्थापन गर्न इच्छुक छ। एयरपोर्टहरू।"

अदानी समूहका प्रतिनिधिसँगको बैठकमा क्यानका महानिर्देशकले अहिलेसम्म मोडालिटी टुंगो नलागेको बताए । ‘विमानस्थलमा निजी क्षेत्र ल्याउने निर्णय गरेका छौं,’ अधिकारीले भने, ‘मोडालिटी तयार भएपछि ग्लोबल टेन्डर खोल्छौँ । क्यानले पीपीपी मोडलमा लगानीकर्ता ल्याउने निर्णय गरे पनि मन्त्रालयमार्फत मन्त्रिपरिषद् बैठकले निर्णय गरेपछि मात्रै प्रस्ताव कार्यान्वयनमा आउनेछ । त्यसपछि प्रतिस्पर्धाबाट कम्पनी छनोट हुनेछ । तर यो निर्णय कार्यान्वयन गर्न चुनौतीपूर्ण छ।

नेपालमा विमानस्थलको व्यवस्थापन र निर्माणमा रुचि राख्ने अदानी समूहले भारतका सात अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको व्यवस्थापन हेरिरहेको छ । अडानी समूहको एक हिस्सा अदानी एयरपोर्ट होल्डिङ्स लिमिटेडले छत्रपति शिवाजी महाराजा एयरपोर्ट, सरदार बल्लभभाइ पटेल एयरपोर्ट, लोकप्रिय गोपीनाथ बोर्दोलोई एयरपोर्ट, जयपुर एयरपोर्ट, चौधरी करण सिंह एयरपोर्ट, मंगलुरु एयरपोर्ट र तिरुवनन्तपुरम इन्टरनेशनल एयरपोर्ट, भारतको मुम्बईको व्यवस्थापन गर्दछ।

PRIA र GBIA बाट अन्तर्राष्ट्रिय उडान नहुँदा बारामा निर्माण हुन लागेको निजगढ अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको आवश्यकता औचित्य हुन सकेको छैन । क्यानका एक अधिकारीले टिआइएको राम्रो व्यापार भएकाले अन्य विमानस्थलमा पनि लगानीकर्ता आउने अपेक्षा गरिएको बताए ।

निर्माणाधीन विमानस्थलबाट अन्तर्राष्ट्रिय उडान गर्न नसक्ने अवस्थामा निर्माण गर्नुपर्ने निजगढ अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थललाई क्यानले जोडेर यी चार अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको ‘कम्बो प्याकेज’ बनाएको आशंका गरिएको छ । यद्यपि TIA मा धेरै हवाई यात्रुहरू छन्, त्यहाँ PRIA र GBIA बाट कुनै अन्तर्राष्ट्रिय उडानहरू छैनन्।

क्यानका प्रवक्ता जगन्नाथ निरौलाले सरकारले पीपीपी मोडल स्वीकृत गरेपछि मोडालिटी तयार गरी ग्लोबल टेण्डर आह्वान गरिने बताए । ‘कुनै कम्पनीले चाहेर मात्रै टेन्डर आउँछ भन्ने होइन,’ निरौलाले भने, ‘विश्वव्यापी प्रतिस्पर्धाबाट छनोट हुने हो ।

प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल पनि अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको व्यवस्थापन र निर्माणमा निजी क्षेत्र आउनु पर्ने पक्षमा छन् । २०६९ सालमा सरकारले टीआईएको व्यवस्थापन भारतीय कम्पनीलाई दिने तयारी गरेपछि सर्वोच्च अदालतले सरकारको यो कदमलाई रोकेको थियो । सरकारले टीआईएको स्तरोन्नति, सञ्चालन र मर्मतसम्भारको जिम्मेवारी भारतीय कम्पनी आइएएण्डएफएसलाई दिने तयारी गरेपछि त्यसविरुद्ध सर्वोच्च अदालतमा रिट परेको थियो । २०१२ जेठ २६ गते लगानी बोर्डको बैठकले आईएलएण्डएफएसलाई पत्र लेखेर विमानस्थलको व्यवस्थापन गर्न प्रस्ताव पठाउन भनेको थियो ।

त्यसबेला अदालतले लगानी बोर्ड ऐन २०६८ को दफा ७ को प्रावधान विपरीत भएको फैसला गरेको थियो । सो खण्डमा कुनै पनि काममा लगानी गर्दा प्रतिस्पर्धा हुनुपर्ने उल्लेख छ ।