विदेशी मुद्रा सञ्चिति घटेपछि नेपालले आयातलाई सीमित गरेको छ

विदेशी मुद्रा सञ्चिति घटेपछि नेपालले कार, सौन्दर्य प्रसाधन र सुनलगायत गैर-आवश्यक वस्तुको आयातमा प्रतिबन्ध लगाएको छ।

पर्यटन खर्चमा कमी आएको र विदेशमा काम गर्ने नेपालीले स्वदेश पठाएको पैसाले सरकारी ऋण बढाउन मद्दत गरेको हो ।

यसैबीच, गत हप्ता देशको केन्द्रीय बैंकका गभर्नरलाई उनको भूमिकाबाट हटाइयो।

नेपालका अर्थमन्त्रीले यस मुद्दालाई श्रीलंकाको संकटसँग तुलना गर्दा आफू "आश्चर्य" भएको बताए।

देशको केन्द्रीय बैंक, नेपाल राष्ट्र बैंकका अनुसार फेब्रुअरी मध्यदेखि सात महिनामा विदेशी मुद्रा सञ्चिति १६ प्रतिशतभन्दा बढीले घटेर १.१७ ट्रिलियन नेपाली रुपैयाँमा पुगेको छ ।

सोही अवधिमा वैदेशिक रोजगारीमा रहेका नेपालीले नेपाल पठाउने रकम झण्डै ५ प्रतिशतले घटेको छ ।

केन्द्रीय बैंकका उपप्रवक्ता नारायणप्रसाद पोखरेलले रोयटर्स समाचार एजेन्सीलाई भने कि संस्थाले देशको विदेशीमुद्रा सञ्चिति "चापमा" रहेको विश्वास गरेको छ।

‘अत्यावश्यक वस्तुको आपूर्तिमा कुनै असर नगरी गैर-अत्यावश्यक वस्तुको आयातमा प्रतिबन्ध लगाउन केही गर्नुपर्छ,’ पोखरेलले भने।

उनले थपे कि आयातकर्ताहरूले ५० वटा विलासी वस्तुहरू ल्याउन अनुमति दिएका थिए यदि उनीहरूले तिनीहरूको लागि पूर्ण भुक्तान गरे।

‘यसले आयातमा प्रतिबन्ध लगाएको होइन, निरुत्साहित गरिरहेको छ,’ पोखरेलले भने ।

गत हप्ता नेपाल सरकारले केन्द्रीय बैंकका गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीलाई निर्णयको कारण नदिई पदबाट हटाएको थियो ।

अधिकारीहरूले महामारीको आर्थिक प्रभावलाई कम गर्न मद्दत गर्न खर्च बढाएपछि नेपालमा सरकारी ऋण कूल गार्हस्थ्य उत्पादनको ४३ प्रतिशतभन्दा बढी पुगेको छ, नेपालको अर्थ मन्त्रालयले सोमबार जनाएको छ।

मन्त्रालयले देशको आर्थिक स्वास्थ्यका सूचकहरू "सामान्य" रहेको पनि बताएको छ।

‘यद्यपि, बाह्य क्षेत्रमा केही दबाबका कारण आयात व्यवस्थापन र विदेशी विनिमय सञ्चिति बढाउन केही कदम चालिएको छ,’ विज्ञप्तिमा भनिएको छ ।

यसअघि अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले यस क्षेत्र र अन्य मुलुकको तुलनामा नेपालको ऋण न्यून रहेको बताएका थिए ।

श्रीलंकाले पत्रकारहरूलाई भने, "मानिसहरू किन श्रीलंकासँग तुलना गर्छन् म अचम्ममा परेको छु।" सन् १९४८ मा बेलायतबाट स्वतन्त्र भएपछि यस टापु राष्ट्रले सबैभन्दा गम्भीर आर्थिक संकटको सामना गरिरहेको छ।

अनुसन्धान फर्म क्यापिटल इकोनोमिक्सका उदीयमान बजार अर्थशास्त्री एलेक्स होम्सले भने कि नेपालको अवस्था "श्रीलंकाको तुलनामा धेरै राम्रो छ"।

नेपालको विदेशी मुद्रा सञ्चिति दोब्बर छ जसलाई "आरामदायी न्यूनतम" मानिन्छ र सरकारी ऋण "विशेष गरी उच्च छैन", श्री होम्सले भने।

"निस्सन्देह, चालू खाता घाटा संकुचित भएन भने चीजहरू अन्ततः पछि हट्नेछ," उनले थपे। "तर संकट आसन्न देखिदैन।"

गत हप्ता, श्रीलंकाले नयाँ केन्द्रीय बैंक प्रमुखलाई नियुक्त गर्‍यो र बढ्दो मूल्य र अत्यावश्यक वस्तुहरूको अभावलाई सामना गर्न मद्दत गर्नको लागि यसको मुख्य ब्याज दर झन्डै दोब्बर बनायो।

हालैका हप्ताहरूमा, प्रदर्शनकारीहरू राजधानी कोलम्बोको सडकमा उत्रिएका छन् किनभने घरहरू र व्यवसायहरू लामो विद्युत कटौतीको कारण प्रभावित भएका छन्।

बेलआउटमा अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोषसँगको वार्ता अघि श्रीलंकाले गत महिना आफ्नो मुद्रालाई तीव्र रूपमा अवमूल्यन गरेपछि श्रीलंकाले अभाव र बढ्दो मुद्रास्फीतिको सामना गरिरहेको छ।